W USA religijność słabnie!

Do niedawna USA podawano jako przykład nowoczesnego, wysoko rozwiniętego kraju, w którym religijność kwitnie. To się skończyło. Wprawdzie Amerykanie są nadal bardziej religijni niż mieszkańcy Europy Zachodniej, ale od wielu lat w USA laicyzacja postępuje, religijność słabnie. Jednym z symptomów tego zjawiska jest przybierająca masową skalę bezwyznaniowość. Wygląda na to, że coraz więcej Amerykanów ma dość religii i kościołów.

Bezwyznaniowość

W USA szybko rośnie kategoria osób bezwyznaniowych. Są to osoby nie identyfikujące się z żadną religią i kościołem. Na pytanie o wyznawaną religię odpowiadają w sondażach, że żadna, albo że są ateistami lub agnostykami. Najnowsze badania Pew Research Center (to ceniony amerykański ośrodek badawczy) wskazują, że w 2019 r. bezwyznaniowi stanowią już 26% ogółu dorosłych Amerykanów (tj. w wieku 18 lat i więcej). Co czwarty dorosły Amerykanin nie identyfikuje się z żadną religią!! (przypis 1).

Co bardzo ważne, w młodszych kategoriach wiekowych ten odsetek jest znacznie wyższy, niż w starszych. Różnica jest tak duża, że pozwala prognozować wzrost bezwyznaniowości w następnych dziesięcioleciach.

Wzrost kategorii osób bezwyznaniowych ma miejsce systematycznie od wielu dziesięcioleci. Świadczy to o postępującym trwałym kryzysie zarówno kościołów, jak i religii, bowiem wśród osób bezwyznaniowych jest bardzo dużo ateistów, a większość stanowią osoby mało religijne. Autorzy religijni pocieszają się czasami, że są tam też osoby religijne i wierzące w Boga. To jednak słaba pociecha. W badaniach Pew Research Center w 2018 r. 37 % osób bezwyznaniowych stwierdziło, że nie wierzy w Boga (2). Wiele osób bezwyznaniowych posiada wprawdzie niejasne przekonania religijne, wierzy w istnienie Boga czy też jakiegoś rodzaju rzeczywistości nadnaturalnej, a także modli się. Ale jest to religijność najczęściej dość powierzchowna. Np. 65 % stwierdza w sondażu, że religia jest w ich życiu mało ważna lub w ogóle nieważna (2a).

Osoby bezwyznaniowe, pytane o główne powody, dla których nie identyfikują się z żadną religią ani kościołem, udzielają następujących odpowiedzi:

„Kwestionuję religijne nauczanie” – 60%. „Nie podoba mi się stanowisko, jakie kościoły zajmują w sprawach społecznych i politycznych” – 49 %. „Nie lubię religijnych organizacji” – 41%. „Nie wierzę w Boga” – 37%. „Religia jest dla mnie nieodpowiednia” – 36%. „Nie lubię religijnych przywódców: – 34% (2).

Bezwyznaniowość jest częsta w wielu krajach zachodnich. Osoby bezwyznaniowe stanowią w Holandii 48 %; w Norwegii 43 %; w Szwecji 42 %; w Belgii 38 %; w Danii 30 %; w Hiszpanii 30 %; we Francji 28 %; w Niemczech 24 %; w Wielkiej Brytanii 23 %; w Finlandii 22 %; w Szwajcarii 21 %; w Austrii 16 %; w Irlandii, Portugalii i Włoszech po 15 % (3).

W Polsce bezwyznaniowość deklaruje 7%, a katolicyzm 87% (4). Polakom przydałoby się chyba więcej samodzielności i odwagi, by powiedzieć samemu sobie: Nie jestem członkiem żadnego Kościoła, nie wyznaję żadnej zorganizowanej religii.

Szybki wzrost

Według badań Instytutu Gallupa, w latach 1950. bezwyznaniowi stanowili tylko 2% ogółu dorosłych Amerykanów (tj. w wieku 18 i więcej lat). Pew Research Center podaje, że w latach 1970. było to 6% , w 2009 r. 17%, a w 2019 r. już 26%. Na sondażowe pytanie o wyznawaną religię osoby te odpowiadały, że żadna określona (nothing in particular) – 17%; agnostyk – 5%; ateista – 4%. Trzeba jednak zwrócić uwagę, że wśród osób bezwyznaniowych – jak już podawałem – około 37% stwierdza, że nie wierzy w Boga, ale wielu z nich nie nazywa siebie ateistami. Badania wskazują, że około 10% Amerykanów nie wierzy w Boga ani w jakąkolwiek siłę nadnaturalną.

Udział osób bezwyznaniowych w strukturze religijnej USA szybko rośnie – i to także w liczbach bezwzględnych, nie tylko w procentach. W ciągu ostatnich dziesięciu lat ludność USA w wieku 18+ wzrosła, według tamtejszego urzędu statystycznego, z 233 mln do 256 mln. W tym czasie liczba osób bezwyznaniowych wzrosła o prawie 30 milionów i obecnie wynosi ponad 66 milionów. Natomiast liczba chrześcijan zmniejszyła się z 178 mln do 167 mln. Wyznania niechrześcijańskie zwiększyły swój udział tylko nieznacznie – z 5% do 7%.

W pejzażu religijnym USA dominują wyznania chrześcijańskie. Są to bardzo różne kościoły protestanckie oraz katolicy. Według referowanych tu badań Pew Research Center z 2019 r., wyznania chrześcijańskie stanowią łącznie 65% (43% protestanci, 20% katolicy, 2% inne). Wyznania niechrześcijańskie stanowią łącznie tylko 7% (żydzi 2%, muzułmanie 1%, pozostałe niechrześcijańskie 4%). Udział chrześcijan, w tym katolików, zmniejsza się w strukturze wyznaniowej USA. Ma to miejsce nie dlatego, że rośnie udział wyznań niechrześcijańskich, ale dlatego, że szybko zwiększa się kategoria osób bezwyznaniowych. USA stają się mniej chrześcijańskie, za to bardziej bezwyznaniowe. Powtórzmy, co czwarty Amerykanin jest bezwyznaniowy, nie identyfikuje się z żadną religią lub kościołem.

Wiek a bezwyznaniowość

Osób bezwyznaniowych jest zdecydowanie więcej w młodszych grupach wiekowych, niż w starszych. W grupie osób w wieku 75+ jest to 10%. Wśród osób w wieku do 39 lat bezwyznaniowi stanowią aż 40%. Prognozuje się zasadnie wzrost tej kategorii osób w przyszłości.

Badania wskazują, że wśród Amerykanów religijność słabnie znacznie po 18 roku życia. Później, po 30 roku życia, część z tych osób powraca do wyznawania takiej lub innej religii, jednak ci powracający nie równoważą wzrostu bezwyznaniowości. W rezultacie w całej populacji Amerykanów bezwyznaniowość szybko rośnie.

Praktyki religijne

W wielu krajach zachodnich kościoły opustoszały. Również w USA spada udział w nabożeństwach. W ciągu ostatniej dekady odsetek Amerykanów, którzy twierdzą, że uczestniczą w nabożeństwach przynajmniej raz lub dwa razy w miesiącu (nie jest to wymóg wygórowany), spadł o 7 punktów procentowych: z 52 % w 2009 r., do 45 % w 2019 r. Są to deklaracje, zawyżają one zwykle udział w praktykach religijnych, ale odzwierciedlają kierunek zmian.

Spadek następuje głównie dlatego, że wzrasta bardzo liczba osób bezwyznaniowych, a zmniejsza się liczba chrześcijan. Natomiast chrześcijanie praktykują z tą samą częstotliwością. 62% chrześcijan stwierdziło w 2009 i w 2019 r., że uczestniczy w nabożeństwach religijnych przynajmniej raz lub dwa razy w miesiącu.

Upadek biblijnego Boga

W USA, tak jak w wielu innych krajach zachodnich, wyraźnie słabnie wiara w Boga rozumianego zgodnie w nauczaniem kościołów chrześcijańskich. Zyskuje zaś na znaczeniu wiara w nieokreśloną siłę nadnaturalną czy duchową (5).

Według badań Pew Research Center, tylko 56% Amerykanów odpowiada, że wierzy w Boga przedstawionego w Biblii.

23% wierzy w pewnego rodzaju siłę nadnaturalną czy duchową, którą nazywa Bogiem, ale nie jest to Bóg w tradycyjnym chrześcijańskim rozumieniu.

9% odpowiada, że nie wierzy w Boga, tylko w pewną siłę nadnaturalną/ duchową.

10% mówi, że nie wierzy w Boga, ani w żadną siłę nadnaturalną czy duchową. Są to ateiści.

Badania wskazują, że odsetek ateistów rośnie, zaś biblijny Bóg spada z piedestału.

Na zakończenie

Dużo więcej o religijności w USA piszę na podstawie badań Pew Research Center z 2014 r. w artykule pt. „O religii w USA krytycznie” – https://polskiateista.pl/cwiceniezateizmu/o-religii-usa-krytycznie/

O religijności w Europie Zachodniej: „Nowy sondaż o religijności w Europie Zachodniej” – https://polskiateista.pl/cwiceniezateizmu/nowy-sondaz-o-religijnosci/

O religijności w Europie Środkowo-Wschodniej: „Ilu jest ateistów w Europie Środkowo-Wschodniej?” – https://polskiateista.pl/cwiceniezateizmu/ateisci-niereligijni-bezwyznaniowi-ilu-ich/

O Polsce: „Potwierdza się! Młodzież odchodzi od Kościoła” – https://polskiateista.pl/cwiceniezateizmu/potwierdza-sie-mlodziez-odchodzi-od-kosciola/ – Alvert Jann

…………………………………………………………………

Alvert Jann: Blog „Ćwiczenia z ateizmu” – https://polskiateista.pl/aktualnosci/blogi-2/cwiczenia-z-ateizmu/

Nauka nie wyjaśnia wszystkiego, religia nic nie wyjaśnia.

……………………………………………………………….

Przypisy

1 Pew Research Center – https://www.pewforum.org/2019/10/17/in-u-s-decline-of-christianity-continues-at-rapid-pace/ . Cytowane wyniki badań Gallupa z lat 1950 – https://news.gallup.com/poll/128276/increasing-number-no-religious-identity.aspx

2 Pew Research Center – https://www.pewresearch.org/fact-tank/2018/08/08/why-americas-nones-dont-identify-with-a-religion/

2a Pew Research Center – https://www.pewresearch.org/fact-tank/2015/11/11/religious-nones-are-not-only-growing-theyre-becoming-more-secular/

3 Pew Research Center – https://www.pewforum.org/2018/05/29/being-christian-in-western-europe/