Nic nie znaleziono

Przebić kokon – z dedykacją dla pewnego internauty.
Wspomnienia.
Fragmenty z życia.
Stopklatki. Slajdy czarno-białe lub kolorowe.
Żeby obejrzeć, trzeba zrobić wysiłek. Otworzyć odpowiednią szufladkę. Zdmuchnąć kurz. Założyć okulary lub wyostrzyć oko wewnętrzne, które każdy ma, ale nie każdy chce używać…

***

Rodzisz się człowieku nagi i jesteś prawie białą tablicą. Prawie – bo, że różnimy się osobniczo, wie każda matka, która powołała na świat więcej niż jedno pacholę. Potem, zależnie gdzie, w jakich czasach, w jakiej kulturze itd, jesteśmy skazani na tzw. kształtowanie przez środowisko.
Najkrócej rzecz ujmując – w moim przypadku, owo kształtowanie, było dość nieodpowiedzialnie puszczone na żywioł. Nie było tam mowy np. o prawidłowym wyznaczaniu granic, chyba, że karanie wrzaskiem, „lanie” od czasu do czasu, czy też szyderczy śmiech starszego rodzeństwa uznamy za instrumenty formujące. Ja wolę nazywać je elementami tresury społecznej.
Trening formalny w domu, szkole, na podwórku, w kościele, wyczerpuje w zasadzie krótką listę celów wychowawczych, jakie pokolenie moich rodziców uznawało za wystarczające w tzw. procesie socjalizacji. Poza zachowaniem właściwych form w kontaktach z innymi ludźmi, nie było innych wymogów – mogłam się uczyć albo nie, mogłam wychodzić rano i wracać nie wiadomo skąd wieczorem, mogłam czytać książki dla dorosłych i oglądać filmy z „momentami”. Nie było też ograniczeń światopoglądowych; mogłam chodzić do kościoła, albo nie.

 

 

Zasadniczo w wychowaniu dzieci wtedy, jak i obecnie, brakowało bardzo ważnego elementu – nikt nie uczył mnie nazywać emocji i uczuć, ani też rozpoznawać ich źródeł, co jest niesłychanie ważne w identyfikacji własnych nastrojów oraz nastawień emocjonalnych. Zapomina się o tym, że dzieci nie mając jeszcze wiedzy, ani doświadczenia życiowego, mogą liczyć jedynie na to co im rodzice, czy też inne osoby dorosłe takie jak: nauczyciel, sąsiad, starszy brat czy siostra, powiedzą, wytłumaczą, pomogą zrozumieć. Ze mną nikt nie rozmawiał na temat moich wybuchów złości, strzelania klasycznego focha, lub też buntowniczego zamykania się w sobie. Każde z tych zachowań świadczyło tylko i wyłącznie o tym, że jestem niegrzeczna, nieposłuszna, zła.

 

 

Kiedy obowiązek edukacyjny zaczął mnie dotyczyć, Mama zaprowadziła córkę pod budynek szkoły podstawowej i od tej chwili musiałam sobie radzić sama. Nikt nie wisiał nade mną, jeśli chodzi o odrabianie lekcji – był to wyłącznie mój obowiązek; nigdy nikt mnie nie pytał czy odrobiłam zadania i czy jestem przygotowana do zajęć. Było dla mnie oczywiste, że ma być wszystko w należytym porządku, i że rodzice nie życzą sobie żadnych kłopotów w tym obszarze mojej kreatywnej działalności.

 

 

Okres edukacji, to był spaniały czas. Wszystko mnie interesowało. Wszystko chciałam wiedzieć. Ogarnąć całe spektrum zjawisk, łączyć je ze sobą i wyciągać daleko idące wnioski. Nigdy nie rozumiałam tych, którzy wkuwali coś na pamięć. Do końca liceum nauka, to był mój żywioł. Matura, egzaminy wstępne na Akademię Medyczną – to już tylko rutyna. Studia – rozczarowujące przeżycie – bardziej przypominały bieg z przeszkodami, niż eksplorację tej, skądinąd, fascynującej dziedziny. Prawdziwe studiowanie przedmiotu rozpoczęłam już po otrzymaniu dyplomu i prawa wykonywania zawodu.
Jeszcze w trakcie studiów wyszłam za mąż i urodziłam dwie dziewczynki. Bieg z przeszkodami, teraz, przypominał czołganie się pod obstrzałem… Przeżyłam. Osiem lat później urodził się nasz syn, a kiedy skończył pięć lat, a ja czterdzieści, doszłam do krytycznego punktu…

 

***
Formalnie, moje życie, do tego zwrotnego momentu, toczyło się wg algorytmu uznawanego wówczas za prawidłowy. Sama także nie widziałam w nim nic niepokojącego. Do weryfikacji zostałam zmuszona dopiero wtedy, kiedy, zaspokajając potrzebę bilansu, zobaczyłam wynik konfrontacji wyobrażenia z rzeczywistością. Te dwa różne obszary nie pokrywały się w żadnym punkcie. Fakt ten, nie od razu przełożył się na przykry dyskomfort i rozpacz przegranej. Początkowo jedynie zdziwił i obudził uśpiony krytycyzm. Pozornie życie toczyło się jak zwykle, ale podlegało odtąd wnikliwej analizie. Jej wyniki, grubą kreską malowały przede mną zupełnie nowy obraz. A nie był to sielski widoczek pełen blasków, kolorów i harmonii, raczej szaro-bura grafika z serii – nie wiadomo o co chodzi, nic do siebie nie pasuje, kompozycja wprawdzie otwarta, ale autor nic ciekawego nie wnosi – ot, takie coś, bez czego sztuka spokojnie może się obejść.

 

 

Bilansując przeszłość i patrząc na „dzieło” tu i teraz, stwierdziłam w pewnym momencie, że nie wiem nic o sobie. Niczego już nie rozumiem, nie czuję, nie ogarniam sensu ani celu. To był trudny moment. Nazywam go dziś punktem dezintegracji. Rozpad na drobne kawałeczki jestestwa, to jak śmierć i przejście w stan entropii… W takim stanie człowiek zatrzymuje się w miejscu, ale wszystko wokół dzieje się jak co dzień; wstaje słońce, pada deszcz, albo śnieg, albo tylko lekki wietrzyk podnosi firankę przy otwartym oknie latem, albo na parapecie kończy swój ostatni lot brązowy liść, jeśli to akurat jesień… Sąsiadka, jak zwykle, wydziera się na swojego cichego, też jak zwykle, męża, mleczarz dzwoni pustymi butelkami, wioząc je w swoim wózku dwukółce, dzieciarnia, zamknięta w szkołach, nie hałasuje na podwórkach i placach zabaw…

 

 

Teraz, wyobraźcie sobie jak siedzę w mojej celi życia i rozglądam się trochę bezradnie, ogarniając intelektualnie mój chaos wewnętrzny. Kwanty psychiki walają się po kątach, sprawy ważne do tej pory – bledną i przestają być ważne, kłopoty codzienne – spadły z listy pozycji do odfajkowania. Siedzę jak w stuporze, z afazją, agrafią, ślepa i głucha. Molekuły, które jeszcze wczoraj tworzyły pozorną, spójną całość – dziś łagodnie płyną w eterze po trajektoriach, wyznaczonych przez prawa fizyki, odbijając się jedna od drugiej… I co można z tym wszystkim zrobić? Jak to poskładać? Czy to w ogóle możliwe?

 

 

Trwało cztery lata nim udało mi się zbudować. Nie, nie ślęczałam nad gruzami, nie próbowałam składać cegiełek – doszłam do wniosku, że skoro budowla się zawaliła, widocznie była to licha konstrukcja. Poza tym każdy wie, że renowacja to dużo większy problem i kosztowniejszy niż budowa „nowego”, a jeśli brak solidnych fundamentów to nawet odbudowy fasadowej nie sposób wykonać z sukcesem. Owszem, wygrzebałam parę elementów ważnych, z jakiegoś powodu dla mnie pięknych, albo takich, które darzyłam jakimś szczególnym sentymentem, ale to tyle, nic więcej.
Gdyby to zdarzyło się dziś, prawdopodobnie skończyłabym na kozetce u terapeuty, albo raczej w psychiatryku, ewentualnie trafiłabym prosto w łapki egzorcysty – gdybym była osobą wierzącą. Wtedy nie było jeszcze takich możliwości, musiałam więc pozbierać się sama. Potrzebowałam wiedzy, materiałów, środków finansowych oraz czasu. I… dużo szczęścia.
Literatura fachowa i popularno-naukowa była dostępna w znacznie mniejszym stopniu niż dziś, ale przynajmniej była to dobra literatura. Żeby ją znaleźć nie musiałam przekopywać się przez tony poradników, których tytuły zaczynają się od słowa „Jak coś tam coś tam…” i nie rozwiązują żadnych problemów, poza, może, finansowymi problemami samych autorów… Co zyskałam dzięki literaturze? Wyposażyła mnie w narzędzie poznawcze – dała mi pojęcia, definicje, nauczyła odróżniać uczucia od emocji, zadawać właściwe pytania, pokazała metody szukania odpowiedzi, i to, jak czytać plany tego złożonego projektu – to ważne, wszak nie buduję kurnika tylko bezpieczny, wygodny dom na resztę życia.
Na etapie literatury miały miejsce zupełnie niespodziewane, zaskakujące odkrycia, jak na przykład to z używaniem słowa „nie” w sensie niezgody na coś, albo jak po przeczytaniu trzytomowego, ogólnie niezbyt mądrego dzieła, obudziłam się nazajutrz z absolutnie niesamowitą ulgą, że oto nie ma we mnie już lęku przed śmiercią… odkrycie podwójne – bo nawet nie miałam świadomości, że jest ten lęk tak mocno we mnie zakorzeniony i że z ukrycia, gdzieś tam, zza węgła, aż tak mocno psuł mi przyjemność przeżywania życia. Z lękiem przed nieuchronną śmiercią jest trochę jak z bólami przewlekłymi, do których człowiek przywyka – przestaje się je w pewnym momencie czuć, ale kiedy nagle ustaje przyczyna bólu, komfort życia i zalew endorfinek jest taki, że niemal unosimy się nad ziemią… Łatwo w takim stanie zakrzyknąć- „Cud! Bóg mnie dotknął!” I gdybym była osobą wierzącą, zapewne pobiegłabym do najbliższej świątyni z tą radosną nowiną i do dziś moglibyście oglądać moją relację z objawienia na YT-ubie. 😉

 

 

Tak oto wyposażona w wiedzę i narzędzia, zaczęłam się rozglądać za materiałem. Jest nim przede wszystkim pamięć. I tu zaskoczenie – nie sądziłam, że jej zasoby są tak głęboko ukryte, a wiele fragmentów niedostępnych bez hasła. Na szczęście ma się rodzinę, braci i siostry, kuzynki, wujków i ciotki, przyjaciół z dzieciństwa… albumy ze zdjęciami i listy. Rozmowy, dużo rozmów, sny, zapachy, skojarzenia i sytuacje deja vu…
Ciekawa rzecz, że pamięć najlepiej odtwarza to, co ekstremalnie radosne lub tragiczne właśnie. Fenomenalne zaś jest to, co nasza psychika robi z przeżyciem, które przekracza w danym momencie granicę pojmowania. Otóż nasza świadomość, takich zdarzeń, a zwłaszcza emocji, po prostu nie przyjmuje do swoich zasobów. Lądują z hukiem w głębokiej podświadomości, skąd wpływają na nasze życie bez naszej wiedzy, bywają hamulcem albo właśnie napędem na cztery koła. Dodajmy – ślepym napędem lub hamulcem, bo nie uświadomionym. Także niebezpiecznym, bo nie koniecznie jedziemy tam, gdzie byśmy chcieli, lub wycofujemy się, choć wcale nie musimy. Ten napęd / hamulec, to zwykle lęk, wstyd, rozpacz, a każdy z małym dodatkiem – „potworny”.
O ile mi wiadomo, mam takie jedno przeżycie z dzieciństwa. Miałam jakieś siedem, może osiem lat, nie więcej. Dla kogoś z zewnątrz, tamta rozmowa, a raczej monolog mojego Ojca, mógłby się wydawać banalnym smrodem dydaktycznym, jaki rodzice puszczają swoim dzieciom. Ale dla mnie, dziewczynki bezkrytycznie zakochanej w ojcu, rozpieszczonej przez niego do imentu, wysłuchanie tego co miał mi do powiedzenia, było absolutnie traumatycznym zdarzeniem. Dość powiedzieć, że rano nic nie pamiętałam, nawet dziwiłam się czemu mam takie spuchnięte oczy. Skąd to wiem? Bo przypomniałam sobie, po prawie trzech dekadach życia, zupełnie przypadkiem, dokładnie wtedy, kiedy mogłam się z tym zmierzyć, zrozumieć, wybaczyć.
Nie chciałabym być źle zrozumiana – nie szukam winnych, tym bardziej nie wskazuję palcem. Chcę tylko zwrócić uwagę na to, że mechanizm wyparcia, oprócz tego, że chroni naszą psychikę przed „demolką”, ma też inny skutek – czasami, jak w moim przypadku, treści wyparte do podświadomości, wywierają skuteczny wpływ na takie elementy naszej osobowości jak postawy życiowe, motywacje, rodzaj relacji z innymi ludźmi itd.

 

Dziś, kiedy próbuję opisać mój kryzys osobowości, czas trudny, pełen niespodzianek, załamań, upadków, widzę, że nie da się przekazać pewnych ważnych elementów towarzyszący tego rodzaju wysiłkowi. Mogę co najwyżej liczyć na to, że jeśli wspomnę o smaku łez, to każdy sobie przypomni smak własnych, a gdy napiszę o miłych wzruszeniach, to każdy poczuje ciepło za mostkiem… Mam nadzieję, że czujecie. Bo poza wszystkim, poza dramatem czterdziestolatki, która nagle, pewnego dnia stwierdza, że nie wie kim jest i po co żyje, stało się coś nie do przecenienia. Ona bierze od tej chwili odpowiedzialność za siebie i swoje dalsze życie. Ona odrzuca patchwork w jaki ją ubrano w dzieciństwie, anihiluje się, wychodzi jak z kokona w którym jest jej ciasno i źle… Widział ktoś jak rodzi się motyl?

 

 

Odzyskawszy pamięć mogłam zacząć wreszcie „budowę”. Najpierw wybiera się ziemię by powstała dziura. Kopanie w jestestwie to chyba najtrudniejszy etap mojej pracy. Chodzi o to, że jeśli miało się liche podstawy, to człowiek ma jedynie do dyspozycji zestaw reakcji nawykowych, wyuczonych w procesie tresury zwanej wychowaniem. Takie wychowanie prowadzi do powstania produktu, który wprawdzie dobrze funkcjonuje jako trybik w maszynie społeczno-kulturowej, ale nie jest zdolny do auto modyfikacji. A ja musiałam mieć dobre fundamenty bo czułam silny imperatyw do rozwoju.

 

 

Uczyłam się rozpoznawać swoje reakcje. Zaczęłam po raz pierwszy w życiu zadawać sobie pytanie dlaczego robię, to, co robię, albo dlaczego właśnie nie robię? Czterdzieści lat przeżyłam bez najmniejszej refleksji na ten temat. Działałam jak zaprogramowany automat; program pierwszy – niesforne, krnąbrne dziecko; program drugi – najlepsza uczennica; program trzeci – lojalna żona; program czwarty – opiekunka do dzieci. Program piąty – człowiek ? – brak programu? Gdzie jest mój program, gdzie jestem ja?????
Kiedy krzyczałam na dzieci, kiedy rzucałam sztućce na stół, kiedy mówiłam zanim pomyślałam, przyglądałam się sobie z uwagą badacza. Wiedziałam, czułam, byłam pewna, że wszystkie odpowiedzi mieszczą się w zakamarkach pamięci, że wystarczy dobrze przegrzebać piwnice i strych, a odnajdą się i wskoczą na właściwe miejsce. To było wyczerpujące, bo szukanie prawdy w gąszczu różnych odpowiedzi, z których każda ma jeszcze drugie i trzecie dno, nie jest łatwe.

 

 

To trochę jak szukanie ścieżki dostępu do ukrytego pliku; wiesz, że jest, i wiesz, że może być zdublowany, a nawet powielony wielokrotnie. I zwykle tak jest. Chodzi o to, żeby dotrzeć do właściwej lokalizacji i zrobić skrót na pulpit – ukryty plik, przestaje być ukryty. Kiedy masz go na pulpicie – masz do niego dostęp na jedno kliknięcie. Moje osobiste uczucia, emocje, ich wzajemne powiązania, źródła pierwotne i wtórne efekty, cała skomplikowana sieć zależności, zostały poddane analizie… Metodycznie niszczyłam kolejne hipotezy, które przy bliższym oglądzie okazywały się błędne, jednoznacznie fałszywe, lub nosiły znamiona dorobionej do faktów filozofii, by na koniec dostrzec na gęstym sicie czysty diament mojej prawdy.
Mając wykopany dół i wylane fundamenty naszpikowane diamentami 😉 mogłam wreszcie skupić się na dalszych elementach: na dachu, ociepleniu, stolarce, powoli zadbać o otoczenie, by nie szpecić krajobrazu… Może wreszcie uda mi się poukładać ulubione książki na półkach, zawiesić na ścianach ważne obrazy. Budowa w toku. Ale już czuję się na swoim. To miłe uczucie. Dwoje rąk, własny potencjał i cierpliwość. No i najważniejsze – cel. Nie pytaj komu bije dzwon- zawsze bije on Tobie.

 

PS. Nie jestem przekonana, czy z tej prawdziwej opowieści wybrzmiało to, co naprawdę chciałam powiedzieć. A chciałam wysłać sygnał, że słowa plus kontekst plus rodzaj relacji, jaką mamy z naszym dzieckiem, to niekiedy bardzo silny impuls, który może niszczyć przez wiele lat, czasem całe życie. Może też być inspirujący i budujący siłę. Jakkolwiek by nie oddziaływał , zawsze jest czymś zewnętrznym, bywa przemocą, i jako taki jest swoistą deprywacją, czyli kopniakiem, który wybija nasze dziecko z jego własnej ścieżki, by odtąd kroczyło po nie swoich drogach, a czasem bezdrożach.
Wiadomo, nikt tego nie planuje, nikt tego nie chce, ale tak czasem bywa, i podejrzewam, że częściej, niż się na ogół uważa.
Dzieci potrzebują naszej uważności, szacunku, poszanowania ich odrębności i ich granic. Wystarczy im mądrze towarzyszyć. Tylko tyle i aż tyle.